Mια ενδιαφέρουσα άποψη

Οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν σχέδιο δράσης
του Wolfgang Munchau*

Το 2007 είναι το έτος που αρκετές βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις τίθενται υπό αμφισβήτηση. Μία τέτοια αντίληψη είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες διαθέτουν τα απαραίτητα εργαλεία να αντιμετωπίσουν οικονομικές ή χρηματοοικονομικές κρίσεις. Η συντονισμένη παρέμβαση της περασμένης εβδομάδας από πέντε κεντρικές τράπεζες μας δίδαξε ότι η παραπάνω αντίληψη είναι λανθασμένη. Η βασική ιδέα ήταν ότι η συντονισμένη παρέμβαση θα καθησύχαζε τις αγορές. Όμως συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Αποδείχθηκε ότι οι συμμετέχοντες στις αγορές δεν είναι εντελώς ηλίθιοι. Γνωρίζουν, πλέον, ότι δεν έχουν να αντιμετωπίσουν απλά μία κρίση ρευστότητας. Εάν συνέβαινε αυτό η κρίση θα είχε ολοκληρωθεί.

Πρόκειται για μία κρίση που δημιουργήθηκε μετά την ”έκρηξη” από δύο φούσκες – μία στην αγορά ακινήτων και μία την αγορά πίστης – αφήνοντας τράπεζες και ιδιώτες στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, με αρκετούς να κρέμονται, κυριολεκτικά, από μία κλωστή. Μέχρι στιγμής οι κεντρικές τράπεζες δεν προσέφεραν καμία λύση σε αυτήν την κρίση. Ως εκ τούτου το μήνυμα της περασμένης εβδομάδας δεν είναι άλλο από το ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν συγκεκριμένο σχέδιο δράσης. Θα πρέπει να αναμένουμε προβλήματα στις αγορές καθ’ όλη τη διάρκεια του 2008 και περαιτέρω. Θα πρέπει, επίσης, να αναμένουμε περαιτέρω υποχώρηση στις τιμές ακινήτων τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Βρετανία και φυσικά ”επέκταση” στην πραγματική οικονομία.

Όπως πολύ σωστά επεσήμανε η ΕΚΤ στην μηνιαία έκθεσή της, την περασμένη εβδομάδα, η κρίση δεν πρόκειται να ξεπεραστεί εάν δεν υπάρξει ανάκαμψη στον κλάδο ακινήτων. Όμως δεν πρόκειται να υπάρξει μία τέτοια ανάκαμψη για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και εάν η πτώση στις ΗΠΑ ξεκίνησε το 2006. Στη Βρετανία, όμως, οι τιμές ακινήτων μόλις άρχισαν να υποχωρούν. Εξέτασα τον δείκτη που καταρτίζει η Nationwide στη Βρετανία, ο οποίος φθάνει έως και τη δεκαετία του ’50. Εάν προσαρμοστούν στο πληθωρισμό, τα αποτελέσματα έχουν δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι υπάρχει μία σταθερή πορεία, με ελάχιστες ανοδικές αναλαμπές. Οι πραγματικές τιμές αυξάνουν κατά καιρούς αλλά όχι υπερβολικά και κάθε φορά που ξεπερνιέται ένα συγκεκριμένο όριο, καταγράφεται ”επιστροφή” στη βάση. Το δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι οι προηγούμενες φούσκες ήταν αρκετά συμμετρικές, τόσο σε ότι αφορά την έκταση όσο και τον χρόνο διάρκειάς τους. Στη Βρετανία η τελευταία ανοδική πορεία διάρκεσε 10 χρόνια και, βάσει των υπολογισμών μου, οι τιμές άρχισαν να αυξάνουν υψηλότερα από τη ”βάση” μεταξύ 2000 και 2002. Αυτό σημαίνει ότι η πορεία υποχώρησης θα πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον 10 χρόνια ή και περισσότερο καθώς έχει την τάση να ”ξεπερνά” τον κύκλο ανόδου. Εάν δεν υπάρξει κάποια στροφή που να οφείλεται σε θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα, τότε βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πλέον σοβαρή υποχώρηση του κλάδου ακινήτων. Τόσο οι ιδιοκτήτες κατοικιών όσο και οι στεγαστικές τράπεζες, ευελπιστούν ότι θα υπάρξει κάποια αλλαγή στα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα. Όμως ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι θα υπάρξει θετική στροφή. Σε ένα περιβάλλον όπου οι κεντρικές τράπεζες στοχεύουν σε χαμηλό πληθωρισμό, το βάρος ευθυγράμμισης των τιμών ”πέφτει” στην πτώση των ονομαστικών τιμών ακινήτων. Είναι ένα περιβάλλον εντελώς διαφορετικό από αυτό της δεκαετίας του ’90 όπου ο πληθωρισμός ”φρόντισε” για την πτώση στις τιμές. Όμως μία τράπεζα που βασικό στόχο της έχει την μείωση του πληθωρισμού δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τέτοια μέσα. Δεδομένων αυτών θα πρέπει οι κεντρικές τράπεζες να σκεφθούν καλά εάν πρέπει να αυξήσουν τους στόχους που έχουν θέσει για τον πληθωρισμό.

Κάτι τέτοιο θα ήταν ένα τεράστιο λάθος κατά τη γνώμη μου, όμως, θα αποτελέσει την βασική αιτία διαμάχης για το 2008. Υψηλότερος πληθωρισμός θα καταστήσει ευκολότερο τον χειρισμό των δανείων τους για όλους τους δανειολήπτες που έχουν ξεπεράσει τα όρια του προϋπολογισμού τους. Ας δούμε πως απεικονίζεται αυτό με βάση την ”αριθμητική”. Ας υποθέσουμε ότι η κρίση στη στεγαστική αγορά θα διαρκέσει οκτώ χρόνια. Με μέσο ετήσιο πληθωρισμό 2% - τιμή στόχο από αρκετές κεντρικές τράπεζες – ο πληθωρισμός για την συγκεκριμένη περίοδο φθάνει στο 17%. Μέσος ετήσιος πληθωρισμός 4%, οδηγεί τον συνολικό στο 34%. Ως εκ τούτου εάν οι τιμές κατοικιών στη Βρετανία πρέπει να υποχωρήσουν 40% - κάτι το οποίο δεν φαίνεται πιθανό δεδομένου του μεγέθους της φούσκας – μέσος ετήσιος πληθωρισμός 4% θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Πρόκειται για ένα πείραμα που μου αρέσει πολύ να παρακολουθώ, όντας ευρισκόμενος εκτός παιχνιδιού. Όμως μία υποθετική αύξηση των τιμών στόχων για τον πληθωρισμό, πιστεύω ότι θα μετέτρεπε την τρέχουσα αναστάτωση στις πιστωτικές αγορές σε μία εξαιρετικά σοβαρή χρηματοοικονομική κρίση. Η επόμενη ”επενδυτική οικογένεια” που θα κατέρρεε θα ήταν αυτή των ομολόγων και παράλληλα θα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ”ανώμαλες” ανακατατάξεις στις αγορές συναλλάγματος.

Υποψιάζομαι ότι οι κεντρικές τράπεζες θα επιλέξουν την λιγότερο επιθετική μέση οδό. Θα επιτρέψουν μεσοπρόθεσμη άνοδο στους στόχους τους για τον πληθωρισμό και θα ευελπιστούν ότι οι καταναλωτές δεν θα πράξουν το ίδιο. Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι οι ”ευαίσθητες” ως προς τις πληθωριστικές πιέσεις κεντρικές τράπεζες δεν πρόκειται να αλλάξουν τακτική. Απλά θα συνεχίσουν να ”ρίχνουν” κεφάλαια στις αγορές και παράλληλα θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται την πολιτική τους, δηλώνοντας ότι δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη για το χάος.

*O Wolfgang Munchau είναι βασικός αρθρογράφος των Financial Times για την ευρωπαϊκή οικονομία.
(17/12/07 - 11:50)
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.